Trong thực tế, không phải mọi hồ sơ thừa kế đều được công chứng viên tiếp nhận. Có nhiều trường hợp bị từ chối công chứng di sản thừa kế do không đáp ứng điều kiện pháp luật. Vậy căn cứ nào để công chứng viên có quyền từ chối, và người dân cần lưu ý những gì để tránh mất thời gian, chi phí?
>>> Xem thêm: Xu hướng chuyển đổi số ảnh hưởng thế nào đến hoạt động của Văn phòng công chứng?
1. Khái niệm công chứng di sản thừa kế
📑 Theo Điều 57 Luật Công chứng 2014, công chứng văn bản khai nhận di sản hoặc văn bản thỏa thuận phân chia di sản là việc công chứng viên xác nhận tính hợp pháp, tính xác thực của văn bản liên quan đến quyền thừa kế.
Việc công chứng nhằm đảm bảo quyền lợi của người thừa kế và làm cơ sở để đăng ký sang tên tài sản (như quyền sử dụng đất, nhà ở, phương tiện…).
👉 Ví dụ: Ông A qua đời, để lại mảnh đất đứng tên ông tại quận Bình Thạnh, TP.HCM. Các con của ông làm thủ tục khai nhận di sản tại phòng công chứng để sang tên. Nếu hồ sơ đầy đủ, công chứng viên sẽ xác nhận; ngược lại, họ có thể bị từ chối công chứng di sản thừa kế.
2. Các căn cứ để từ chối công chứng di sản thừa kế
Không đủ giấy tờ chứng minh quyền sở hữu di sản
📌 Theo Điều 40 Luật Công chứng 2014, hồ sơ công chứng phải có đầy đủ giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng tài sản để lại. Nếu không có hoặc giấy tờ không hợp lệ, công chứng viên có quyền từ chối.
Ví dụ: Người thừa kế mang giấy viết tay mua bán đất không có công chứng để chứng minh di sản, thì hồ sơ này không hợp lệ.
⚖️ Điều 5 Luật Công chứng 2014 quy định công chứng viên phải từ chối công chứng nếu thấy có căn cứ cho rằng nội dung liên quan đến tranh chấp.
Ví dụ: Ba anh chị em cùng nhận thừa kế một căn nhà nhưng có người phản đối việc phân chia. Trường hợp này, công chứng viên không thể công chứng, mà các bên cần khởi kiện tại tòa án.
Người yêu cầu công chứng không có năng lực hành vi dân sự
👥 Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi người tham gia có đầy đủ năng lực hành vi dân sự. Nếu người yêu cầu công chứng bị hạn chế năng lực, mất năng lực, hoặc không có đại diện hợp pháp, hồ sơ sẽ bị từ chối.
Nội dung vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội
🚫 Công chứng viên có quyền từ chối khi nội dung văn bản vi phạm quy định pháp luật, chẳng hạn tặng cho, phân chia tài sản để trốn thuế, tẩu tán tài sản đang bị kê biên thi hành án.
3. Thủ tục công chứng di sản thừa kế hợp lệ tránh bị từ chối công chứng di sản thừa kế
Để tránh trường hợp bị từ chối công chứng di sản thừa kế, người dân cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo Điều 40 và Điều 57 Luật Công chứng 2014, bao gồm:
Giấy chứng tử của người để lại di sản
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản
Giấy tờ nhân thân của những người thừa kế
Văn bản từ chối nhận di sản (nếu có)
👉 Khi hồ sơ hợp lệ, công chứng viên sẽ tiếp nhận, thụ lý và lập lịch ký văn bản công chứng.
4. Ví dụ minh họa thực tế từ chối công chứng di sản thừa kế
Ví dụ: Bà B mất, để lại quyền sử dụng đất tại quận Hoàng Mai, Hà Nội. Con trai bà mang hồ sơ đến phòng công chứng nhưng thiếu giấy chứng tử của bà và không có đầy đủ chữ ký của các anh chị em khác. Công chứng viên đã từ chối công chứng di sản thừa kế vì hồ sơ không hợp lệ. Sau đó, gia đình bổ sung giấy chứng tử và văn bản từ chối nhận di sản của một người con, hồ sơ mới được chấp nhận.
>>> Xem thêm: Mua nhà trả góp: Có nên chọn ngân hàng hay chủ đầu tư?
Kết luận
Việc từ chối công chứng di sản thừa kế là hoàn toàn có căn cứ pháp lý nếu hồ sơ thiếu giấy tờ, có tranh chấp, hoặc vi phạm pháp luật. Người dân cần nắm rõ các quy định tại Luật Công chứng 2014 và Bộ luật Dân sự 2015 để chuẩn bị hồ sơ hợp lệ, tránh mất thời gian.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
