Khi nào hợp đồng thuê tài sản bị vô hiệu theo luật dân sự?
Hợp đồng thuê tài sản là hình thức giao dịch dân sự phổ biến, trong đó bên cho thuê chuyển quyền sử dụng tài sản cho bên thuê trong một thời gian nhất định, có trả tiền. Tuy nhiên, không phải mọi hợp đồng thuê tài sản đều đương nhiên có hiệu lực pháp lý. Trong một số trường hợp nhất định, hợp đồng có thể bị tuyên vô hiệu theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015. Vậy, những trường hợp đó là gì? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết các căn cứ pháp lý và ví dụ thực tế để giúp bạn hiểu rõ hơn.
>>> Xem thêm: Cách xử lý khi có sai sót trong văn bản tại văn phòng công chứng là gì?
1. Hợp đồng thuê tài sản là gì?
Theo Điều 472 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng thuê tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho thuê giao tài sản cho bên thuê để sử dụng trong một thời gian nhất định, bên thuê phải trả tiền thuê.
Tài sản được thuê có thể là nhà ở, đất đai, xe ô tô, thiết bị máy móc, cửa hàng kinh doanh… Việc thuê có thể thực hiện bằng văn bản hoặc lời nói, tùy thuộc vào tính chất của tài sản và thời hạn thuê.
Ví dụ minh họa: Ông A ký hợp đồng thuê một căn nhà của bà B trong thời hạn 2 năm để mở tiệm tạp hóa, với giá thuê 10 triệu đồng/tháng. Đây là một hợp đồng thuê tài sản và có thể phát sinh hiệu lực nếu các điều kiện pháp lý được đảm bảo.
2. Khi nào hợp đồng thuê tài sản bị vô hiệu theo luật dân sự?
Hợp đồng thuê tài sản bị vô hiệu do vi phạm điều kiện có hiệu lực
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, một hợp đồng thuê tài sản chỉ có hiệu lực khi đáp ứng các điều kiện sau:
Các bên tham gia có năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự
Các bên hoàn toàn tự nguyện
Mục đích và nội dung không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội
Hình thức của hợp đồng phù hợp với quy định của pháp luật
Nếu một trong các điều kiện trên không được đáp ứng, hợp đồng thuê tài sản có thể bị tuyên vô hiệu.
Ví dụ minh họa: Ông C ký hợp đồng thuê đất với một người chưa đủ 18 tuổi và không có người đại diện hợp pháp. Trường hợp này có thể bị tuyên vô hiệu do bên ký hợp đồng không có đầy đủ năng lực hành vi dân sự.
>>> Xem thêm: Dịch vụ sổ đỏ có đảm bảo pháp lý không và nên lựa chọn đơn vị nào uy tín?
Hợp đồng thuê tài sản vô hiệu do giả tạo
Theo Điều 124 Bộ luật Dân sự, nếu một hợp đồng thuê tài sản được lập ra nhằm che giấu một giao dịch khác (ví dụ như mua bán tài sản để trốn thuế), thì hợp đồng này được xem là giả tạo và bị vô hiệu.
Ví dụ minh họa: Ông D và ông E lập hợp đồng thuê nhà kéo dài 10 năm với giá tượng trưng 1 triệu đồng/tháng, nhưng thực tế là ông D đã bán nhà cho ông E và muốn tránh nghĩa vụ nộp thuế. Đây là trường hợp giả tạo và hợp đồng thuê có thể bị vô hiệu.
Hợp đồng thuê tài sản bị vô hiệu do vi phạm điều cấm hoặc trái đạo đức xã hội
Theo quy định tại khoản 1 Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng có nội dung vi phạm điều cấm của luật hoặc trái đạo đức xã hội thì bị vô hiệu.
Ví dụ minh họa: Ông F cho thuê một căn phòng để tổ chức đánh bạc hoặc sử dụng ma túy. Việc cho thuê trong trường hợp này vi phạm điều cấm của pháp luật nên hợp đồng bị vô hiệu.
Hợp đồng thuê tài sản vô hiệu do bị nhầm lẫn, bị lừa dối, đe dọa
Theo các điều 126, 127, 128 Bộ luật Dân sự 2015, nếu một bên ký hợp đồng trong tình trạng bị nhầm lẫn nghiêm trọng, bị lừa dối hoặc bị ép buộc thì có quyền yêu cầu tuyên bố hợp đồng vô hiệu.
Ví dụ minh họa: Bà G thuê một mặt bằng được quảng cáo là có diện tích 50m² nhưng khi nhận thực tế chỉ có 30m². Sau khi phát hiện bị lừa dối, bà G có thể yêu cầu tuyên hợp đồng thuê tài sản vô hiệu.
Hợp đồng thuê tài sản bị vô hiệu do vi phạm hình thức bắt buộc
Một số loại hợp đồng thuê phải lập thành văn bản, thậm chí phải công chứng hoặc đăng ký (ví dụ: thuê nhà ở trên 6 tháng, thuê đất nông nghiệp…). Nếu vi phạm quy định về hình thức, hợp đồng có thể bị vô hiệu.
Ví dụ minh họa: Ông H cho người nước ngoài thuê căn hộ tại TP.HCM với thời hạn 5 năm nhưng không công chứng hợp đồng theo quy định tại Luật Nhà ở. Trường hợp này có thể bị xem là không đúng hình thức, dẫn đến vô hiệu.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng có đang thích ứng hiệu quả với nhu cầu pháp lý đa dạng của xã hội hiện đại không?
3. Hậu quả pháp lý khi hợp đồng thuê tài sản bị tuyên vô hiệu
Khi hợp đồng thuê tài sản bị tuyên vô hiệu, các bên phải khôi phục lại tình trạng ban đầu:
Bên cho thuê trả lại tiền thuê đã nhận Bên thuê trả lại tài sản đã thuê hoặc bồi thường thiệt hại (nếu có) Các bên có thể thỏa thuận về mức bồi thường, nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết
Trong trường hợp hợp đồng vô hiệu do lỗi của một bên, bên đó có thể phải bồi thường thiệt hại cho bên còn lại theo quy định tại Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015.
4. Cách phòng tránh hợp đồng bị vô hiệu
Kiểm tra kỹ năng lực hành vi dân sự của các bên
Lập hợp đồng bằng văn bản, công chứng nếu pháp luật yêu cầu
Nội dung hợp đồng rõ ràng, không trái pháp luật hoặc đạo đức xã hội
Tìm hiểu kỹ về tình trạng pháp lý của tài sản thuê: có đang tranh chấp, bị kê biên hay không
Hợp đồng thuê tài sản là công cụ pháp lý quan trọng giúp các bên thực hiện quyền và nghĩa vụ liên quan đến việc sử dụng tài sản. Tuy nhiên, nếu không đảm bảo đúng các điều kiện pháp lý, hợp đồng có thể bị tuyên vô hiệu, kéo theo nhiều hệ quả pháp lý phức tạp. Để đảm bảo an toàn, người dân và doanh nghiệp cần hiểu rõ các quy định về hiệu lực và vô hiệu của hợp đồng, cũng như chủ động thực hiện đúng quy trình pháp lý trong quá trình giao kết.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
